در شهرستان قوچان افزون بر ۸۰ هزار تن محصول انگور در ارقام مختلف برداشت می‌شود که معمولاً پس از خشک‌کردن و تبدیل به کشمش به سایر شهرستان‌ها و حتی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس صادر می‌شود اما نکته قابل‌توجهی که در خلل این فرایند وجود دارد این است که حجم زیادی از این محصول به‌صورت فله‌ای و بدون هیچ برندی و به روش‌های کاملاً سنتی از دسترس کشاورزان خارج و صادر می‌شود.
از مشکلات تاک‌داران برای تولید که قبلاً هم به آن اشاره کردیم وقتی عبور کنیم به مشکلات جدیدی ازجمله بازار فروش و نبود برند برخورد می‌کنیم که هنوز سروسامانی نگرفته است.
اگرچه برخی محصولات در شهرستان‌های مجاور مانند آب‌نبات بجنورد توانسته موفقیت‌های بیشتری در این رابطه به دست بیاورد و محصولاتی با بسته‌بندی‌های شکیل راهی بازار کند اما هنوز کشمش و انگور قوچان برای تبدیل به یک برند و شهرت تجاری راه طول و درازی را در پیش دارد.
فروش فله‌ای کشمش
در این راستا مدیر جهاد کشاورزی قوچان در گفت‌وگو با بازار نبود برند و فروش فله‌ای محصولات را بزرگ‌ترین آسیب برای این محصول و هم‌چنین تولیدکنندگان می‌داند و به ما می‌گوید: کشمش قوچان به نام سایر شهرها صادر می‌شود و لذا در این راستا نیازمند برند سازی هستیم.
مهران حیاتی در این رابطه می‌افزاید: کشمش تولیدی به‌صورت فله‌ای و بدون درجه‌بندی به بیرون از شهرستان و سایر نقاط دیگر کشور به اسم غیر از قوچان عمدتاً به کشورهای خارج نیز صادر می‌شود.
وی سطح زیر کشت باغات انگور در سطح شهرستان را ۴۵۰۰ هکتار اعلام کرده و می‌گوید: ۹۳ هزار باغدار در سطح شهرستان فعالیت دارند که حاصل تلاش آن‌ها در این سطح کشت موجب تولید ارقام متنوعی از این محصول شده است.
حیاتی بابیان اینکه در این شهرستان از سطح ۴۵۰۰هکتار باغات انگور ۷۷ هزار و ۴۳۰ تن محصول انگور برداشت می‌شود بیان می‌کند: ۹۰ درصد محصول این شهرستان انگور سلطانی بی‌دانه است که مشتری فراوانی دارد.
وی تلاش برای برند سازی و معرفی محصول این شهرستان را در بازارهای جهانی یک ضرورت جدی عنوان کرده و می‌گوید: البته برای بحث کشمش و ورود به بورس نیز اقدام شده است و لذا طبق بررسی‌های صورت گرفته با تولیدکنندگان و کارخانه‌ها ۳ نفر را جهت ورود به بازار بورس کالای ایران معرفی کردیم.
مدیر جهاد کشاورزی قوچان بیان می‌کند: اقدامات بسیاری برای خروج از کاشت سنتی به سمت کاشت و برداشت مکانیزاسیون انجام‌شده مانند اجرای طرح «فراز» که باغداران را برای بروز رسانی ماشین‌آلات تحت اختیار و استفاده از شیوه‌های نوین کشاورزی حمایت کردیم.
وی ابراز می‌کند: به همین منظور طرح فراز در ۲۵۰ هکتار از باغات انگور در سطح شهرستان به مرحله اجرا درآمده و به طور شاخص در یک باغ ۳ هکتاری در روستای «بیگلر» به‌صورت شاخص نمونه استانی تبعات آن قابل‌مشاهده است.
حیاتی بابیان اینکه در همین راستا نسبت به راه‌اندازی و ایجاد سه سایت کشمش ارگانیک در سه روستای شهرستان در تولید محصولات سالم اقدام شده است ادامه می‌دهد: سه سایت کشمش ارگانیک در سه روستای «مزرج»، علی آباد و کلاته حاجه برات با سطح زیر کشت ۴۲۶ هکتار اجراشده است.
کمبود صنایع تبدیلی محرز است
در همین راستا ریشه مشکلات نبود برند مناسب و یا دلیل نبود محصولات مشتری‌پسند به‌ویژه صادراتی را از مدیر باغبانی جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی نیز جویا می‌شویم.
محمد میری در گفت‌وگو با بازار اذعان می‌کند: پیش‌ازاین طی بازدیدی که با مسئولان شهرستان داشتیم کمبود صنایع تبدیلی و فرآوری انگور و کشمش در شهرستان کاملاً محرز بود و لذا به طبع همین کمبود می‌توان حدس زد که ریشه این مشکل کجاست.
وی بابیان اینکه قوچان باوجود برخورداری از ۴۷۰۰ هکتار باغ سطح انگور در شهرستان اما رتبه دوم تولید کشمش را در استان به خود اختصاص داده است به ما می‌گوید: در این راستا نیاز است تا با کیفی سازی و ایجاد صنایع تبدیلی پیشرفته و بروز رسانی نسبت به تولید و ارائه محصول باکیفیت در واحدهای تولیدی و البته با برند اختصاصی انگور قوچان در بازار اقدام کنیم.
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی بیان می‌کند: حدود ۸۰ هزار تن تولید کشمش در این شهرستان وجود دارد که از این میزان ۴۰ درصد به مصرف تازه خوری می‌رسد و مابقی به تولید پروسه کشمش تبدیل می‌شود و میزان تولیدی که به استیصال تبدیل می‌شود حدود ۱۱ هزار تن است!
میری به عدم وجود برند اختصاصی از انگور قوچان اشاره‌کرده و می‌گوید: بحث بسته‌بندی و فروش فله‌ای بیشترین آسیب را به محصول کشمش این شهرستان وارد کرده است زیرا بعضاً مشاهده‌شده است که حتی محصولات تولیدی در کیسه‌های کود و یا خوراک دام به خارج از استان ارسال‌شده است.
وی بابیان اینکه ادامه این رویه موجب افت قیمت، کاهش کیفیت و درنهایت دلسردی مشتری می‌شود بیان می کند: تولیدکننده ما باید در کنار این موضوع که به فکر فروش است به موضوعات و محورهای دیگر مانند بسته‌بندی ، صادرات و نوآوری واحدهای کشمش توجه جدی داشته باشد و این هدف تنها با حضور و مشارکت بخش خصوصی اتفاق می‌افتد.
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی در خصوص راهکارهای برون‌رفت از این مشکل ابراز می‌کند: هم‌چنین در این راستا نیاز داریم تا تشکل‌های فعال و کارآمد درزمینهٔ حمایت از تولید انگور و کشمش با همکاری مدیریت شهرستان و تشکل‌های جدید برای حل چنین تنگناهایی آستین همت بالا بزنند.
سرمایه‌گذاری بر روی بسته‌بندی
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی تاکید می‌کند: انگور محصولی است که علاوه بر فروش سایر فرآورده‌های آن نیز مورداستفاده قرار دارد مثلاً همین برگ انگور و یا تولید زغال فشرده که در شهرستان استان خراسان رضوی بحث بسته‌بندی و صادرات آن نیز انجام می‌شود.
میری بابیان اینکه در این شهرستان نیاز است به این مسئله توجه جدی شود تا تشکل‌ها و خود کشاورزان نیز در اوایل فصل رشد مدیریتی جهت بسته‌بندی و صادرات اعمال کنند می‌افزاید: یکی دیگر از نیازها ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای تولیدکنندگان انگور و کشمش است که در شهرستان قوچان جای این مهم خالی است و لذا ورود به این موضوع سبب رشد و اعتلای باغبانی در شهرستان می‌شود.
وی در خصوص پیشنهادهایی برای برون‌رفت از مشکلات پیش رو نیز به ما می‌گوید: باید به سمت محصول باکیفیت و بهداشتی در واحدهای تولیدی برویم و طبق قرارداد با شهرداری‌های مشهد و تهران غرفه‌های تک‌محصولی خاص جهت عرضه محصول در زمان برداشت ایجاد کنیم تا دست واسطه ها و دلالان حذف شود.
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی یادآور می شود: نیاز داریم واسطه‌ها را حذف نماییم و مشوق هایی را برای استاندار سازی محصولات در نظر بگیریم.
میری عنوان می‌کند: در نظر گرفتن جایزه صادراتی به صادرکنندگان و رایزنی با وزارت امور خارجه برای معرفی محصول کشمش توسط سفرای ایران جهت کشورهایی که جایگاه مصرف دارد نیز ازجمله راهکارهای پیشنهادی برای جایگاه بخشیدن به تولیدکنندگان و تشویق آن‌ها برای حضور در بازارهای جهانی است.
